Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις αναγκαίες για την καλή λειτουργία του οργανισμού σου και τις διεργασίες του μεταβολισμού, όπως π.χ. την παραγωγή ενέργειας. Επειδή το ανθρώπινο σώμα δεν έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει τις βιταμίνες που χρειάζεσαι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ή δεν μπορεί να το κάνει σε επαρκή ποσότητα, θα πρέπει αυτές να προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής.

Λιποδιαλυτές Οι βιταμίνες Α, D, Ε και Κ είναι διαλυτές σε λίπη και έλαια και για την απορρόφησή τους από τον οργανισμό απαιτούν την παρουσία χολής και παγκρεατικού υγρού. Επειδή μπορούν να αποθηκευτούν σε διάφορα όργανα και ιστούς, π.χ. ήπαρ, λιπώδης ιστός, νεφρά, πνεύμονες, και επιπλέον επειδή κάποιες μπορούν να παραχθούν από τον οργανισμό, όπως π.χ. η βιταμίνη D, ή να μετατραπούν σε βιταμίνη από άλλες ουσίες, π.χ. τα καροτενοειδή (προβιταμίνη Α) σε βιταμίνη Α, πρέπει να προσλαμβάνονται σε πολύ μικρές ποσότητες, ελάχιστες, ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος υπερβιταμίνωσης.

• Βιταμίνη Α (ρετινόλη, καροτίνη) Χρησιμότητα: Ανάπτυξη αίματος, υγεία δέρματος και ματιών, λειτουργία κι ανάπτυξη κυττάρων και βλεννογόνων, ανοσοποιητικό σύστημα, αντιοξειδωτική δράση. Καλύτερες πηγές: Ηπατέλαια ψαριών, βούτυρο, εμπλουτισμένη μαργαρίνη, πλήρες γάλα, κρόκοι αυγών, πράσινα λαχανικά, καρότα, εσπεριδοειδή. Συμπτώματα έλλειψης: Δυσαπορρόφηση λιπών, απώλεια όρεξης, ανωμαλίες όρασης, ευπάθεια κι ευαισθησία σε μολύνσεις, αλλαγές στο δέρμα και στις μεμβράνες, ξηροδερμία, υπερκεράτωση δέρματος.
• Βιταμίνη D (καλσιφερόλη) Χρησιμότητα: Βοηθάει στην ανάπτυξη, στην αφομοίωση φωσφόρου κι ασβεστίου, στο σχηματισμό και τη συντήρηση οστών και δοντιών και στην πρόληψη της τετανίας (ανεξέλεγκτες έντονες μυϊκές συσπάσεις). Καλύτερες πηγές: Ηλιακό φως (μετασχηματισμός προβιταμινών σε βιταμίνη D), ηπατέλαια ψαριών, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, κρόκοι αυγών, εμπλουτισμένη μαργαρίνη, ελαιόλαδο, βούτυρο. Συμπτώματα έλλειψης: Φτωχή ανάπτυξη οστών και δοντιών, ραχίτιδες, απώλεια οστεϊκής μάζας, κατάγματα οστών, οστεομαλακία, οστεοπενία, οστεοπόρωση, δευτερογενής υπερθυρεοειδισμός.
• Βιταμίνη Ε Χρησιμότητα: Απαραίτητη για την προστασία της δομής των κυττάρων κι ειδικά των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Παίζει σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή, στη διαδικασία αδρανοποίησης των ελευθέρων ριζών (αντιοξειδωτική δράση) και στη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος της καρδιάς, του δέρματος και του μυϊκού ιστού. Καλύτερες πηγές: Φύτρο σταριού, σιτέλαιο, φυτικά έλαια, μαργαρίνη, καρύδια, σκούρα πράσινα λαχανικά, φυλλώδη λαχανικά, ανεπεξέργαστα δημητριακά. Συμπτώματα έλλειψης: Αυξημένος αριθμός αιμόλυσης ερυθρών αιμοσφαιρίων, μειωμένη αντοχή, συσσώρευση ελευθέρων ριζών, αναπαραγωγική ανεπάρκεια, μυϊκή δυστροφία, νευρολογικές ανωμαλίες.

Υδατοδιαλυτές Όλες οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β καθώς και η βιταμίνη C είναι διαλυτές στο νερό και υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν αποθηκεύονται στο αίμα αλλά απεκκρίνονται διαμέσου -κυρίως- των ούρων. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη καθημερινής πρόσληψής τους, πιο αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης οργανικών διαταραχών από την έλλειψή τους και μικρότερος κίνδυνος από τυχόν υπερβολική λήψη τους.

• Βιταμίνη Β1 (θειαμίνη) Χρησιμότητα: Απαραίτητη για την υγεία του μυαλού, των νεφρών, του πεπτικού συστήματος, των επιθηλιακών κυττάρων και των μυών. Αποτελεί βασικό συνένζυμο πολλών οργανικών ενώσεων και δραστηριοποιείται ιδιαίτερα στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και μερικών αμινοξέων. Καλύτερες πηγές: Φύτρο σταριού, χοιρινό, μαγιά μπύρας, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηροί καρποί. Συμπτώματα έλλειψης: Απώλεια όρεξης, προβλήματα στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, ευαισθησία, κόπωση, δυσκοιλιότητα, μπέρι-μπέρι.
• Βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη) Χρησιμότητα: Απαραίτητη για το μεταβολισμό άλλων θρεπτικών συστατικών, το σχηματισμό ορισμένων ενζύμων, τη φυσιολογική ανάπτυξη και για τη δράση των βιταμινών Β3 και Β6. Καλύτερες πηγές: Γάλα, γιαούρτι, τυρί, κόκκινο κρέας, πουλερικά, ανεπεξέργαστα δημητριακά, ψωμί ολικής άλεσης, πράσινα λαχανικά, μπρόκολα, σπανάκι, σπαράγγια. Συμπτώματα έλλειψης: Διαταραχές στη σωματική ανάπτυξη, αδυναμία, εξάντληση, αναιμία, φωτοφοβία, δερματικά προβλήματα, πληγές στο στόμα και στα χείλη.
• Βιταμίνη Β3 (νιασίνη, νιασιναμίδη, νικοτινικό οξύ) Χρησιμότητα: Παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην αναπνοή των ιστών και είναι απαραίτητη για τον μεταβολισμό της πρωτεΐνης, των λιπών και των υδατανθράκων και για την πρόληψη της πελάγρας. Καλύτερες πηγές: Κρέας, αυγά, πουλερικά, ψάρια, όσπρια. Στα δημητριακά βρίσκεται σε μη βιοδιαθέσιμη μορφή (αφομοιώνεται σε ελάχιστο βαθμό). Συμπτώματα έλλειψης: Κοκκίνισμα δέρματος, διάρροιες, νευρικές ανωμαλίες, ανορεξία, πελάγρα (δερματίτιδα, διάρροια, φλεγμονή βλεννογόνων μεμβρανών, νευρολογικά προβλήματα, κ.λπ.).
• Βιταμίνη Β5 (παντοθενικό οξύ) Χρησιμότητα: Παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών, στην απελευθέρωση ενέργειας από τους υδατάνθρακες, στη σύνθεση και στην αποσύνθεση λιπαρών οξέων και στη σύνθεση διαφόρων χρήσιμων ουσιών (στερολών, στεροειδών ορμονών κ.λπ.). Καλύτερες πηγές: Κρέας, πουλερικά, αυγά, ψάρια, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, γάλα, φρούτα. Συμπτώματα έλλειψης: Εξασθένιση, κόπωση, αίσθηση καψίματος στα πόδια, προβλήματα ανωμαλίες στο δέρμα και στα μαλλιά, νευρομυϊκές διαταραχές, γαστρεντερικές ανωμαλίες.
• Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη, πυριδοξόλη, πυριδοξαμίνη) Χρησιμότητα: Συμμετέχει σε πάνω από σαράντα ενζυμικές αντιδράσεις, είναι απαραίτητη για το μεταβολισμό των πρωτεϊνών, του λίπους και των υδατανθράκων, ρυθμίζει τη δράση της χοληστερίνης και την ποσότητα μαγνησίου στο αίμα και στους ιστούς, διατηρεί υγιή τα νεφρά, το δέρμα και τους μυς. Καλύτερες πηγές: Ψάρια, πουλερικά, χοιρινό, αυγά, όσπρια, σιτηρά πλήρους αλέσεως, αναποφλοίωτα δημητριακά. Συμπτώματα έλλειψης: Αναιμία, κατάπτωση, δερματίτιδα, ναυτία, σύγχυση, σπασμοί. Στα παιδιά η έλλειψή της προκαλεί νευρολογικές διαταραχές οι οποίες επιδεινώνονται με την αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών.
• Βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη) Χρησιμότητα: Μεταβολισμός, υγεία ερυθρών αιμοσφαιρίων, θεραπεία κακοήθους αναιμίας, νευρικό σύστημα. Πηγές: Κρέας, γάλα, τυρί, αυγά, πουλερικά, ψάρια, στρείδια και γενικά ζωικές τροφές. Σε ορισμένα φυτά παρατηρείται ύπαρξη της βιταμίνης λόγω παρουσίας μικροβίων στο έδαφος ή στο νερό. Συμπτώματα έλλειψης: Αναιμία, ανορεξία, νευρικές διαταραχές και πληγές στο στόμα και στη γλώσσα. Η τυχόν έλλειψή της οφείλεται σχεδόν πάντα σε ελλιπή απορρόφηση κι όχι σε ανεπαρκή λήψη της.
• Φολικό οξύ (φυλλικό οξύ) Χρησιμότητα: Δρα σαν συνένζυμο για τη σύνθεση του DNA, μετέχει στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών και των πυρηνικών οξέων, βοηθάει στο σχηματισμό της αιμοσφαιρίνης και παίζει σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση των λευκών και των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος. Καλύτερες πηγές: Σκούρα λαχανικά, φυλλώδη λαχανικά, ζυθοζύμη (μαγιά μπύρας), όσπρια, φρούτα. Συμπτώματα έλλειψης: Αναιμία, ατελής διαίρεση κυττάρων και ατελής σύνθεση πρωτεϊνών.
• Βιοτίνη (βιταμίνη Η) Χρησιμότητα: Μεταβολισμός. Καλύτερες πηγές: Κρόκοι αυγών, αλεύρι σόγιας, ζυθοζύμη, δημητριακά, όσπρια. Συντίθεται στο έντερο από βακτήρια και μύκητες. Συμπτώματα έλλειψης: Αύξηση της συσσώρευσης λίπους στο συκώτι, αύξηση χοληστερίνης, προβλήματα στα νεφρά, υπογλυκαιμία, αναστολή της νεογλυκογένεσης, ανορεξία, ναυτία, εμετός, γλωσσίτιδα, ωχρότητα δέρματος και προσώπου, καταστολή των νοητικών λειτουργιών, αλωπεκία και δερματίτιδες.
• Ινοστιτόλη και Χολίνη Χρησιμότητα: Δρουν συνεργατικά βοηθώντας στο μεταβολισμό των λιπών, στη μείωση της χοληστερίνης και στην καλή υγεία του εγκεφάλου, της καρδιάς και του νευρικού συστήματος. Καλύτερες πηγές: Όσπρια (λεκιθίνη), κρόκοι αυγών, δημητριακά και ορισμένοι ξηροί καρποί. Συμπτώματα έλλειψη: Μείωση μεταβολισμού λίπους, αδυναμία σκέψης και συγκέντρωσης, νευρικότητα, κατάθλιψη.
• Βιταμίνη C Χρησιμότητα: Απαραίτητη για την υγεία όλων των ιστών. Συμβάλλει στην ανοσοπροστασία, βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου και του ασβεστίου, συμμετέχει στη σύνθεση του κολλαγόνου, στο μεταβολισμό της πρωτεΐνης, στη σύνθεση των ορμονών και στην αφομοίωση πολλών μετάλλων. Καλύτερες πηγές: Πορτοκάλια, λεμόνια, μανταρίνια, φρέσκος ανανάς, πιπεριές, μούρα, πεπόνι, ντομάτες, λάχανο, μπρόκολα. Συμπτώματα έλλειψης: Πληγές στα ούλα, τάση για κοκκίνισμα, σκορβούτο, πρόωρη κόπωση, μειωμένη αντίσταση στις ασθένειες.

Υποβιταμίνωση και αβιταμίνωση Οφείλονται συνήθως στην ποσοτικά ανεπαρκή πρόσληψη κάποιας ή κάποιων βιταμινών σε σχέση με την πραγματική ανάγκη. Μπορεί όμως να οφείλονται και σε αδυναμία επαρκούς απορρόφησης της από τον οργανισμό, π.χ. λόγω παθολογικών προβλημάτων. Η έλλειψη φολικού οξέος θεωρείται η πιο συχνή, ιδιαίτερα δε στις γυναίκες που πάσχουν από αιμολυτική αναιμία, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή όταν λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν την απορρόφησή του.

Υπερβιταμίνωση Οφείλεται στην μακροχρόνια υπερβολική λήψη βιταμινών. Είναι συχνότερη στις λιποδιαλυτές βιταμίνες γιατί αποθηκεύονται στο αίμα και σπάνια στις υδατοδιαλυτές. Για παράδειγμα, η υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης Α μπορεί να έχει συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, διάρροιες, εμετούς, διπλωπία, υπερβολική τριχόπτωση, ξηροδερμία, ξηρότητα βλεννογόνων, πόνους σε οστά και αρθρώσεις, ενώ στις εγκύους να προκαλέσει αποβολή ή ανωμαλίες στην ανάπτυξη του εμβρύου.

Αν σου άρεσε το άρθρο μου, μην ξεχάσεις να το μοιραστείς με όσους μπορεί να το βρουν χρήσιμο και ενδιαφέρον

Sharing is caring!

Dés Kargakou